Nhà tứ hợp viện là gì?
Nhà tứ hợp viện là kiểu kiến trúc cổ của vùng Hoa Bắc Trung Quốc. Nó được xây theo bố cục gồm: 1 sân vườn nằm ở trung tâm, 4 khu nhà được xây ở 4 hướng Đông Tây Nam Bắc bao quanh sân vườn.
Khu nhà ở phía Bắc được gọi là Chính phòng, nhà phía Nam là Đảo tọa. Còn nhà phía Đông và phía Tây gọi là Sương phòng. Loại nhà này phổ biến ở Bắc Kinh với phong cách tráng lệ và hoa mỹ.
“Tứ” dùng để chỉ số 4 còn “viện” tức là khoảng không gian như sân vườn trong nhà. Như vậy, tứ hợp phòng chính là khoảng sân vườn được bao quanh bởi 4 hướng. Nó chính là kiểu nhà ở truyền thống của người dân tộc Hán sống ở phía Bắc. Ngày nay, tứ hợp viện vẫn còn ở vùng nông thôn Trung Quốc hay Bắc Kinh.
Tên ẩn chứa số 4 nhưng điều đó cũng không có nghĩa rằng thiết kế của nó chỉ gồm 4 sân. Trên thực tế, Trung Hoa thời xưa còn có cả các “đại hợp viện” lên đến 7 hay 9 sân. Điều đó phụ thuộc vào khả năng tài chính và nhu cầu của chủ nhà. Thiết kế của tứ lập phòng khá đa dạng. Có những khu tứ hợp viện nhỏ với khoảng sân giữa khá nhỏ nhưng có những khu lại rất rộng với thiết kế vô cùng tỉ mỉ, công phu.
Nguồn gốc lịch sử nhà tứ hợp viện Trung Quốc
Kể từ thời điểm xuất hiện (thời Đông Chu) đến nay, tứ hợp viện đã tồn tại hơn 2000 năm lịch sử. Trải qua nhiều niên đại khác nhau, nó mang những nét đẹp khác nhau nhưng vẫn giữ được nét cổ điển của mình. Nếu như ở thời nhà Hán, tứ hợp viện chịu ảnh hưởng từ thuyết phong thủy với kiểu bố trí nhờ sổ tay âm dương. Sang thời nhà Đường, nó kế thừa truyền thống Đông, Tây Hán với bố cục trước hẹp sau rộng.
Bước sang thời nhà Nguyên, tứ hợp phòng được hoàn thiện với quy mô hoành tráng, tao nhã. Tên gọi mới Tứ phủ truyền thống của Bắc Kinh hiện đại. Triều đại Minh – Thanh, tứ hợp viện trở nên tinh xảo với nhiều hoa văn chạm khắc đặc trưng của Trung Quốc. Tuy nhiên, mô hình tứ hợp viện của nhà Thanh được thiết kế và xây dựng tinh xảo hơn tứ viện thời nhà Minh.
Ý nghĩa với người dân Trung Quốc
Bắc Kinh có 4 mùa rõ rệt xuân, hạ, thu, đông với thời tiết mang đúng đặc trưng mỗi mùa. Vào mùa hè, nhiệt độ cực kỳ oi bức, nóng nực còn mùa đông nhiệt độ lạnh tời -15 độ C. Vì vậy, loại hình cư trú này giúp người dân hòa hợp được với sự “đỏng đảnh” của thời tiết nơi đây.
Mùa hè, mọi người thường ở ngoài trời và tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời tương đối lâu. Nhà tứ hợp viện của Trung Quốc giúp mọi không gian, ngóc ngách đều được ánh sáng mặt trời lan tỏa. Mọi người có thể chơi đùa, chạy nhảy ở khoảng sân hay bất cứ đâu quanh nhà.
Vào mùa đông lạnh giá, ánh nắng mặt trời giúp mọi người sưởi ấm cơ thể. Kiểu thiết kế nhà theo Tứ phương giúp che bớt gió lạnh và tăng hoạt động tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Tất cả cửa sổ của các ngôi nhà đều hướng ra ngoài. Nó giúp người Trung Quốc chống chọi với cơn bão cát lớn.
Nét đẹp của tứ hợp phòng được tích tụ trọn vẹn trong chữ “Hợp”. Sân vườn là hạt nhân trong sinh hoạt gia đình và là không gian quây quần, gắn kết mọi thành viên.
Đặc điểm cấu trúc trong mô hình tứ hợp viện
Đặc điểm tứ hợp viện
Tứ hợp viện được phân bố rộng rãi ở khu vực phía Nam và Bắc Trung Quốc. Do khác biệt về khí hậu, tứ hợp phòng ở mỗi nơi lại có những điểm khác nhau:
Do phía Nam thời tiết nắng và mưa nhiều, thiết kế sân vườn của tứ hợp phòng khá nhỏ. Đứng từ trên cao nhìn xuống, ngắm tứ hợp phòng như đang ngắm giếng trời. Bởi lẽ, khoảng sân nhỏ được bao quanh bởi 4 góc nhà vuông vắn. Xây dựng tứ hợp viện ở phía Nam Trung Quốc cần đặc biệt chú trọng hệ thống thoát nước để tránh nước tràn vào nhà.
Phía Bắc Trung Quốc gần như lạnh giá quanh năm và ít khi có mưa. Việc xây tứ hợp viện cần phải đủ ánh sáng sưởi ấm và tích nước phục vụ sinh hoạt. Do vậy, sân vườn của kiến trúc này ở phía Bắc sẽ có diện tích khá rộng cùng cửa ra vào cao. Mục đích là để đón trọn ánh nắng tự nhiên. Tứ hợp viện tại Bắc Kinh là loại đặc trưng và phổ biến nhất hiện nay.
Hình dáng và cách phân loại tứ hợp viện
Tứ hợp viện có khuôn viên hình vuông hoặc hình chữ nhật. Ba tòa nhà gồm nhà chính và nhà ngang hướng Đông Tây được khép kín bằng dãy nhà có cửa ở mặt trước.
Nhất tiến: dãy nhà có cửa ra vào
Tứ hợp viện một sân ( hình chữ “Khẩu” (口)): có tên Nhị tiến Nhất viện – thường dùng làm sảnh chính
Tứ hợp viện hai sân (hình chữ “Nhật” (日)): tên là Tam tiến Nhị viện – phòng ngủ hoặc gian nhà trong – là nơi không được tự ý đi vào khi chưa ai cho phép
Tứ hợp viện ba sân (hình chữ “Mục” (目)): được gọi là Tứ tiến Tam viện
Kiến trúc ngoại thất tứ hợp viện
Tổng thể kiến trúc nhà cổ Trung Quốc
Tứ hợp phòng là kiểu nhà truyền thống ở Trung Hoa được thiết kế có tôn ti trật tự và quy tắc phong thủy nhất định. Từ trên cao nhìn xuống, tứ hợp viện trông như chiếc hộp với 4 góc vuông vắn gọn gàng. Mô hình kiến trúc này chỉ được xây 1-2 tầng cùng kiểu mái gỗ cong cong mềm mại.
Các khu nhà trong tứ hợp phòng được kết nối với nhau và có bậc thang dẫn vào tiền sảnh. Trong tiền sảnh có cột tròn làm trụ. Mái nhà được thiết kế nhô ra để che mưa che gió và tạo bóng mát ngày hè.
Cửa chính và thùy hoa môn tứ hợp viện
Cửa chính là bộ mặt và giúp người ngoài đánh giá được độ giàu sang của gia chủ. Coi trọng thể diện cũng là nét tính cách đặc trưng của người Trung Quốc. Do vậy, cửa chính và thùy hoa môn luôn được chú trọng khi xây hay tìm mua tứ hợp viện.
Đỉnh của cửa hoa thùy được chạm khắc vô cùng tinh xảo với các họa tiết như sen, đài hoa, hạt cườm hay rồng phượng,…Những nét chạm trổ này ngầm thể hiện ước mong về một cuộc sống đủ đầy, hạnh phúc. Cổng chính thường được trang trí bằng sư tử đá hay các bức chạm khắc mang tính thẩm mỹ cao.
Nhìn chung, mục tiêu của loại kiến trúc này là theo đuổi sự hài hòa, yên bình và tĩnh lặng. Xét về yếu tố phong thủy, gia chủ sẽ đón nhận dưỡng khí có lợi mang đến sự bình an trong tâm hồn.
Ưu điểm tứ hợp viện
Tứ hợp viện được xây với bố cục ngay ngắn, vuông vắn. Nó còn thể hiện được triết lý “Trời tròn, đất vuông” trong văn hóa truyền thống người Trung Quốc. Các gian nhà được thiết kế theo kiến trúc đóng kín và duy nhất “cửa cát tường” mở ra ở góc Đông Nam.
Tứ hợp viện nhỏ có Nhị tiến Nhất Tiến còn tứ hợp viện lớn có thể có Tam tiến Nhị tiến hoặc Tứ tiến Tam viện. Ta cũng có thể xây song song hai tứ hợp phòng để kết nối thành một khối. Tứ hợp viện nhỏ gồm 13 gian phòng, các hợp phòng còn lại có thể gồm 25 đến 40 gian phòng.
Loại hình kiến trúc này cung cấp sự rộng rãi tối đa diện tích sử dụng và có nhiều viện để nghỉ ngơi. Với diện tích lớn như vậy, tứ lập viện khá phù hợp cho gia đình có 3 thế hệ chung sống mà vẫn đảm bảo có không gian riêng. Sân vườn rộng thích hợp cho trẻ con vui chơi trong khuôn viên và cất phương tiện đi lại.
Nhược điểm tứ hợp viện
Mặc dù có nhiều ưu điểm nhưng mô hình kiến trúc này có những nhược điểm riêng. Tứ lập viện thường có giá cao ngất ngưởng bởi diện tích rộng cũng như thiết kế mang tính thời đại lịch sử của nó. Việc sống ở trong khuôn viên rộng cũng khó tạo nên sự liên kết trong gia đình.
Nguồn : internet / Tổng hợp : KTS.Phạm Duy
Comentários